Η διγλωσσία είναι ένα φαινόμενο που συναντάμε όλο και συχνότερα στη σημερινή κοινωνία. Παιδιά που μεγαλώνουν σε οικογένειες ή κοινότητες με δύο ή περισσότερες γλώσσες συχνά απασχολούν τους γονείς τους με ερωτήματα για το αν αυτό επηρεάζει την ανάπτυξή τους. Η απάντηση είναι πως η διγλωσσία όχι μόνο δεν αποτελεί εμπόδιο, αλλά αντίθετα προσφέρει πολύτιμα οφέλη.
Τι εννοούμε με τον όρο «διγλωσσία»;
Η διγλωσσία αναφέρεται στην ικανότητα ενός ατόμου να χρησιμοποιεί δύο γλώσσες στην καθημερινότητά του.
-
Ταυτόχρονη διγλωσσία: όταν το παιδί εκτίθεται και στις δύο γλώσσες από μικρή ηλικία.
-
Διαδοχική διγλωσσία: όταν η δεύτερη γλώσσα προστίθεται αργότερα, π.χ. με την είσοδο στο σχολείο.
Διγλωσσία και ανάπτυξη λόγου
Πολλοί γονείς αναρωτιούνται αν η διγλωσσία καθυστερεί την ανάπτυξη λόγου. Η επιστημονική έρευνα δείχνει ότι:
-
Δεν υπάρχει καθυστέρηση στη φυσιολογική ανάπτυξη.
-
Η «ανάμειξη» γλωσσών (code-switching) είναι φυσιολογική φάση.
-
Τα δίγλωσσα παιδιά αποκτούν μεγαλύτερη ευελιξία στη σκέψη και στον λόγο.
Ποια είναι η κατάλληλη ηλικία για την εκμάθηση της δεύτερης γλώσσας;
Η ηλικία κατά την οποία εκτίθεται για πρώτη φορά ένα άτομο στη δεύτερη γλώσσα έχει θεωρηθεί ότι αποτελεί τον πιο σημαντικό παράγοντα που επιδρά γενικότερα στην εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας και ειδικότερα στην κατάκτηση της προφοράς της. Όσο μικρότερη είναι η ηλικία έναρξης της εκμάθησης μιας ξένης γλώσσας, τόσο καλύτερα θα καταφέρει να την κατακτήσει (Archibald, 1998).
Πλεονεκτήματα της διγλωσσίας
-
Ενισχύει τη γνωστική ανάπτυξη και τη συγκέντρωση.
-
Καλλιεργεί τη μνήμη και την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων.
-
Εμπλουτίζει τον πολιτισμικό ορίζοντα του παιδιού.
-
Δημιουργεί νέες ευκαιρίες στην εκπαίδευση και την εργασία.
Δυσκολίες και προκλήσεις
-
Ανομοιογενής ανάπτυξη λεξιλογίου μεταξύ των δύο γλωσσών, ενδεχομένως το λεξιλόγιο στη μία γλώσσα να είναι φτωχότερο.
-
Προσωρινά μπερδέματα σε γραμματική και σύνταξη.
- Χρήση λέξεων και από τις δύο γλώσσες κατά τη διάρκεια της ομιλίας, με αποτέλεσμα να μπερδεύεται ο συνομιλητής.
-
Κοινωνικές πιέσεις που οδηγούν στην υποτίμηση μίας γλώσσας.
Σε αυτές τις περιπτώσεις, η συμβολή λογοθεραπευτή είναι καθοριστική.
Πώς μπορεί να βοηθήσει ένας λογοθεραπευτής;
Όταν ένα δίγλωσσο παιδί παρουσιάσει δυσκολίες στην ομιλία και στον λόγο του οι γονείς θα πρέπει να απευθυνθούν σε κάποιον λογοθεραπευτή-τρια.
Στόχος ενός λογοθεραπευτή-τριας είναι να μπορέσει να αποσαφηνίσει αν ο δίγλωσσος ομιλητής έχει γλωσσική υστέρηση, ή αν απλά παρουσιάζει γλωσσικές αναπτυξιακές λειτουργίες όπως αναμένονται με βάση την περιγραφή των δίγλωσσων ομιλητών. Ανάλογα με το αποτέλεσμα της αξιολόγησης λόγου και ομιλίας θα πρέπει να δοθεί είτε θεραπεία για τη γλωσσική υστέρηση, είτε διδαχή για τη γλωσσολογική πλευρά του λόγου που δεν έχει κατακτηθεί.
Εφόσον διαπιστωθεί πως το παιδί παρουσιάζει καθυστέρηση λόγου ή γλωσσική καθυστέρηση οι ειδικοί προτείνουν στους γονείς να διακόψουν για κάποιο χρονικό διάστημα τη χρήση της μιας γλώσσας και να ενισχυθεί σε μεγαλύτερο βαθμό η επαρκής κατάκτηση της γλώσσας, που χρησιμοποιείται στην κοινωνία, που μεγαλώνει το παιδί (π.χ. στην Ελλάδα θα πρέπει να ενισχυθεί η χρήση της ελληνικής γλώσσας, στην Αλβανία της αλβανικής κτλ.).
Το πρώτο σημαντικό βήμα για την αποτελεσματικότερη παρέμβαση σε δίγλωσσους ομιλητές είναι το ακριβές γλωσσικό ιστορικό που θα πρέπει να παρέχει ακριβείς πληροφορίες για την ηλικία εκμάθησης της δεύτερης γλώσσας, τη σειρά κατάκτησης της πρώτης και της δεύτερης γλώσσας, τον τρόπο κατάκτησης, το πολιτιστικό περιβάλλον, τη γλωσσική σχέση μεταξύ των γλωσσών του δίγλωσσου και την επίγνωση για το χρόνο και την έκθεση του ομιλητή σε κάθε γλώσσα.
Τέτοιες πληροφορίες θα μπορούσαν να παρέχουν σημαντική βοήθεια στον τομέα της λογοθεραπείας όταν θα χρειαστεί να προτείνουμε παρέμβαση σε έναν μαθητή από γλωσσολογικά μεικτό περιβάλλον που παρουσιάζει λάθη φωνολογικής φύσεως.
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς;
-
Να μιλούν στο παιδί τη γλώσσα που γνωρίζουν καλύτερα.
-
Να εντάσσουν και τις δύο γλώσσες σε καθημερινές δραστηριότητες (παιχνίδι, τραγούδι, βιβλία).
-
Να ενθαρρύνουν τη θετική στάση απέναντι στη διγλωσσία.
-
Να ζητούν υποστήριξη από ειδικό αν παρατηρήσουν καθυστερήσεις.
Συμπέρασμα
Η διγλωσσία δεν είναι απλώς ένα εργαλείο επικοινωνίας, αλλά ένα ανεκτίμητο εφόδιο που συνοδεύει τα παιδιά σε κάθε βήμα της ζωής τους. Ανοίγει δρόμους στη μάθηση, ενισχύει την αυτοπεποίθηση και καλλιεργεί τη δημιουργικότητα.Εξοπλίζει τα παιδιά με γνωστικά, γλωσσικά και κοινωνικά πλεονεκτήματα που τα συνοδεύουν σε όλη τους την πορεία. Με τη σωστή ενίσχυση, μπορεί να αποτελέσει το θεμέλιο για έναν ανοιχτό και πολύγλωσσο κόσμο.
Εγγραφείτε στο ενημερωτικό μας δελτίο για περισσότερα άρθρα και μοιραστείτε τη δική σας εμπειρία μαζί μας.
Θέλεις να μάθεις περισσότερα για τη γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού σου;
Στο ΛογοΜιλώ, παρέχουμε εξατομικευμένες λογοθεραπευτικές παρεμβάσεις και συμβουλευτική για γονείς.
Είμαστε εδώ για να βοηθήσουμε.
👉 Επικοινώνησε μαζί μας για μια πρώτη συνάντηση.